Mnogo je onih koji hvale lepote ovog grada, poznatog kao “Most zaliva Termaikos” (Solunskog zaliva). Jedan je od najstarijih gradova u Evropi. Sam Solun se veoma razlikuje od Atine naglašenim istočnjačkim uticajem, noćnim životom, restoranima i uzerijama, prodavnicama odeće, obuće i nakita, gradskim pijacama i ogromnim brojem spomenika iz perioda Vizantije.Pamtimo ga kao grad gde smo, srećnih godina, rado svraćali i šopingovali, vraćajući se sa letovanja na grčkom primorju. Grad u kojem su nas svi srećno dočekivali na tečnom srpskom sa: “Dobar dan.” Drugim rečima, moglo bi da se kaže da je reč o izuzetnom i nesvakidašnjem gradu na raskrsnici istoka i zapada, koji zbog obilja vizantijskih spomenika nazivaju grčkom Ravenom Ili grčkim Konstantinopoljem. Sa 740.000 stanovnika, glavni je grad severne Grčke i cele regije – egejske Makedonije, kao i kulturni, prosvetni, industrijski, finansijski i administrativni centar ovog dela zemlje. Razvio se u zaleđu poluostrva Halkidiki, u prostranom solunskom polju, u severoistočnom delu Solunskog zaliva. Sam grad je polukružno sagrađen duž obala zaliva na obroncima brda Kedrinos.
U fizionomiji grada jasno mogu da se uoče dve velike oblasti. To su Ano Poli, viši deo grada na strmom području, i Kato Poli, niži deo grada koji se pruža ka istoku, do luke. Kroz Solun prolazi nekada najvažniji put Via Egnatia, koji je vekovima povezivao istok i zapad i to je, ujedno, i glavna ulica grada. Severoistočno od višeg dela grada nalazi se i turistički vrlo važna oblast grada – Espano Poli. Ovde se nalaze ostaci nekadaših rimskih zidina, iza kojih uske uličice vode do kule, to jest, tvrđave Kastra. Ovaj deo grada ima veliki broj malih kuća sa lepo uređenim vrtovima u istočnjačkom stilu. Grci ovu staru Tursku četvrt zovu Epimenidu.
Solun je osnovan u 4. veku pre nove ere. Ime je dobio po Tesaloniki, sestri kralja Aleksandra Makedonskog. Istoriju ovog grada obeležile su sve velike civilizacije koje su se smenjivale na prostoru Evrope.
Njime su vladali Rimljani, koji su stvorili od njega prestonicu rimske provincije. U 3. i 4. veku su ga napali Goti, a u periodu od 6. do 8. veka doživeo je više uzastopnih napada Avara i Slovena. U 12. veku su ga opljačkali Normani, a paljen je i rušen i tokom krstaških ratova. Posle pada Carigrada u četvrtom krstaškom ratu, postao je prestonica Solunske kraljevine na čelu sa Bonifacijom Monferatskim. Od 1261. godine Solun je ponovo u sastavu Vizantije, od kada ga je osvojio epirski despot Teodor Anđeo. Grad je pretrpeo i napade srpskog kralja Milutina i cara Dušana, koji su uspeli da gradu oduzmu znatan deo zaleđa. Pod Turke je pao 1430. godine, a oslobođen je uz pomoć srpskih vojnika tek 1912. godine. Godine 1917. grad je stradao u velikom požaru. Posle ove velike katastrofe grad je izgrađen po novom planu.
Burna istorija Soluna ostavila je duboke tragove i kulturne uticaje mnogih naroda, a grad je sve to verno prikupljao i čuvao godinama, ne bi li dobio duh i brojne znamenitosti kojima danas pleni.
Od spomenika iz rimskog perioda ističu se Galerijev slavoluk i Rotonda. Galerijev slavoluk, poznat kao Kamara, sagrađen je početkom 4.veka, nakon pobede imperatora Galerija Maksimilijana u Aziji i deo je velike serije građevina – Galerijeva palata i Hipodromion (trkalište za konje), kao i imperatorov Mauzolej. Ostaci palate su pronađeni na Navarino trgu, dok se ostaci hipodroma nalaze ispod temelja kuća na istoimenom trgu.
Rotonda predstavlja najstariji spomenik u gradu. To je kružna građevina, po svojoj arhitekturi jedinstvena u Grčkoj. Danas se ne može sa sigurnošću tvrditi kakva je bila njena prava namena. Mnogi misle da ju je Galerije sazidao za Mauzolej, drugi pak da je ovo mesto gde su se održavale glavne ceremonije. Bilo kako bilo, za vreme vladavine Teodosija Velikog, Rotonda je preobraćena u crkvu, a za vreme turske vladavine u džamiju. Danas je Rotonda crkva posvećena svetom Đorđu, dekorisana mozaicima sa zlatnom pozadinom i prelepim freskama.
S obzirom na to da je u vizantijskom periodu imao 565 crkava, slobodno se može reći da je Solun jedan veliki vizantijski muzej. Između savremenih građevina nalaze se izvanredno očuvane crkve sa jedinstvenim zidnim freskama i retko lepim mozaicima. Danas je očuvano dvadesetak, kao što su Crkva svete Sofije, Crkva Bogorodice Halkein, Crkva sv. Apostola, Manastir Vlatadon sa crkvom Sotirovog Preobraženja, a svakako najznačajnija je Crkva svetog Dimitrija, zaštitnika Soluna.
Podignuta na ruševinama rimskog kupatila, gde je svetac bio u tamnici i prema legendi sahranjen. Prva ranohrišćanska crkva, sa drvenim krovom, bila je uništena požarom u 7. veku. Ponovo je izgrađena u istom obliku, ali nju je opet uništio požar iz 1917.godine. Restauraciju crkve je uradio arhitekt Zahosa, koji je pokušao da očuva njen originalni oblik. Crkva je ponovo otvorena 1949.godine. Građevina predstavlja baziliku, prelepo dekorisanu freskama i mozaicima. Ispod oltara nalazi se kripta gde je sveti Dimitrije patio i bio mučen. Nekada je ovde bio i izvor mira, aromatičnog ulja kojim su se bolesni vernici lečili. Danas je kripta preobraćena u muzej. Turisti prilikom posete crkvi Svetog Dimitrija, u posebnom delu, mogu da ispišu imena svojih bližnjih – koje će sveštenici na liturgiji da pomenu i mole se za spas njihovih duša.
Svakako prepoznatljivi simbol Soluna, odakle se kreće sa upoznavanjem grada je Bela kula, koja je jedina preostala od stare tvrđave na obali zaliva. Ova kružna zgrada je sagrađena u 15. veku (oko 1430.godine). Visoka je 37 metara. Nekada je korišćena kao zatvor za muslimanske vojnike. Nakon velikog pokolja koji se ovde odigrao, kula je promenila naziv u “krvavu kulu”. Ovakav naziv je nosila sve do 19. veka, kada je eksterijer zgrade prefarban u belo (na grčkom Lefkos Pirgos). Poslednjih godina radila je kao Muzej istorije i umetnosti Soluna. Postavke pokrivaju veliki istorijski period, od 300. godine do okupacije Turaka 1430. godine. Važni ostaci Turske vladavine sigurno su džamije i hamami od kojih se ističu Lutra kupatila, koja su koristili Turci.
U Solunu se nalazi čak 25 muzeja: Arheološki, Etnografski, Rotonda, zatim oni koji se bave zanimljivom tematikom, kao što su istorijski put jevreja Soluna i Muzej jevrejskog prisustva – koji obrađuju deo istorije grada koji su označili jevreji; ili Vodovodni muzej Soluna – za sve zainteresovane za istoriju vodosnabdevanja ovog velikog grada duge tradicije. Pomena radi, u Solunu je i jedan od najvećih univerziteta na Balkanu, Tehnička akademija, Ekonomski institut, dve Državne muzičke škole i nekoliko kulturnih udruženja. Solun je i domaćin festivala filma u oktobru i novembru, pozorišnog festivala, susreta plesnih grupa, festivala Grčke pesme kao i velikog jesenjeg festivala muzike i pozorišta pod nazivom “Dimitrija”.
Solun se sve više afirmiše i kao sajamski grad i grad simpozijuma, privlačeći na desetine hiljada posetilaca ovakvih događaja. Simpozijumski centar Velidio je jedan od najvećih te vrste na Balkanu. Pogodan je za sve vrste manifestacija, a u istom delu grada na prostoru Helehro – Nacionalne organizacije međunarodnih i lokalnih sajmova, postoji još jedan simpozijumski centar Nikolaos Jermanos.
Pravi način da doživite Solun je poseta nekoj od brojnih taverni, uzerija ili kafića obojenih mediteranskim suncem i mirisom mora koji dolazi iz luke. Od jela se u tavernama (grčkim nacionalnim restoranima) služe jela jedinstvene lokalne kuhinje, riblji specijaliteti, ali i jela tradicionalne istočnjačke kuhinje. Najviše taverni se nalazi u centru grada, ali i duž Solunskog zaliva. U Solunu ima dosta luksuznih restorana koji, ipak, održavaju tradiciju lokalnog ukusa. U tavernama se služe dobra vina koja vekovima čine neodvojivi element grčke civilizacije. Najlepše taverne se nalaze u višem, starijem delu grada, ali i u modernim delovima istorijskog centra grada (Ladadika u Milosu, u Vilka, ali i u Nea Krini), kao i na Aristotelovom trgu i trgu Elefterias. Posebni ugostiteljski objekti u Solunu su na daleko čuvene uzerije – nešto slično našim kafanama, gde se služi jako alkoholno grčko piće uzo. Pored toga, grad je prepun malih pečenjara gde mogu da se kupe piletina i krompirići, ali i čuveni grčki giros po povoljnim cenama.
Ove pečenjare uvek imaju i nekoliko kafanskih stolova prekrivenih kariranim stolnjacima, što odaje utisak prijatne atmosfere i bliskosti sa gostima. Ovakvi mali ugostiteljski objekti, uzerije, taverne, pečenjare, u vlasništvu su malih grčkih porodica koje vekovima čuvaju tradiciju dobrog ugostiteljstva. U Solunu postoje i moderni restorani i kafei koji se sreću svuda u svetu. Ovakvi kafići se najčešće nalaze duž obale zaliva, ali su mnogi od njih specijalizovani za noćni provod. Za one koji to žele postoje mnoga mesta noćne zabave sa tradicionalnom muzikom i igrom. Zahvaljujući ovako bogatoj ponudi ishrane, pića, muzike i zabave dolazi se do zaključka da je i Solun jedan od onih gradova koji nikada ne spavaju.
Što zbog tradicije, što zbog turističke konkurencije okolnih zemalja, nemojte se iznenaditi prijatnom gostoljubivošću, besplatnim pićem u restoranu, nižom cenom nego što je u cenovniku, jer za svakog Grka ugostitelja gost je svetinja i izvor prihoda. Primetićete da su i grčki kafići tokom čitavog dana prepuni što mladim, što starijima koji vreme prekraćuju ispijajući grčku kafu (isto što i naša turska) i igrajući partiju tavlija, igre koja pomalo liči na našu micu.
Prilikom posete ovog grada uočava se da stanovnici neuobičajeno vole svoj grad, nazivajući ga najopuštenijim gradom na svetu. Ponosni na svoje makedonsko poreklo i Aleksandra Makedonskog koga Grci, sudeći po Solunjanima, bez prava nazivaju Aleksandros Megalos to jest Aleksandri Veliki, Solunjani svakog dočekuju otvorenog srca. Bez sumnje se može reći da je ovde svako dobrodošao, a kako i ne bi, kada svi putevi za jug i Malu Aziju vode već nekoliko hiljada godina, baš preko teritorije Soluna. Tako je ovaj grad ničiji, a svačiji, i makedonski i grčki i turski i srpski… I svih naroda koji ga posete.
